Rok 2021 Rokiem Polskiej Tradycji Konstytucyjnej

Rok 2021  Rokiem Polskiej Tradycji Konstytucyjnej

100 lat temu, 17 marca 1921

Sejm Ustawodawczy uchwalił Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, która do historii przeszła jako konstytucja marcowa. Zapisy ustawy zasadniczej tworzyły w Polsce system parlamentarno-gabinetowy.

Rola prezydenta została sprowadzona do funkcji reprezentacyjnych. Konstytucja zapewniała obywatelom wszystkie podstawowe swobody i gwarantowała równość wobec prawa.

Rok 2021 został ustanowiony Rokiem Polskiej Tradycji Konstytucyjnej, przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak napisano w uchwale: „Rok 2021 to rok dwóch rocznic o niezwykłym znaczeniu dla polskiej tradycji konstytucyjnej: 230-lecia Konstytucji 3 maja i 100-lecia Konstytucji marcowej”.

Senatorowie wskazali, że „powinniśmy pamiętać o konstytucjach, które były wyrazem troski naszych przodków o dobro Rzeczypospolitej, rozwój praw jednostki i stanowiły pozytywny wkład w europejskie dziedzictwo prawne”.

100 lat temu, 18 MARCA 1921 

Tego dnia w Rydze podpisano Traktat Ryski, Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą.

Układ kończył trwającą od 1919 r. wojnę polsko-sowiecką, ustanawiał granicę obu państw i nakładał na bolszewików obowiązek zwrotu polskich dzieł sztuki i innych elementów dziedzictwa kulturowego.

Debaty traktatowe trwały kilka miesięcy, w ich wyniku ustalono, że Rzeczpospolita Polska uzyska ziemie utracone w wyniku trzeciego i częściowo drugiego zaboru: zachodni Wołyń, Polesie, gubernię grodzieńską i wileńską wraz z Mińszczyzną. Wschodnia granica zbliżona była do linii rozbioru z 1793 r.Oprócz traktatu o granicach, w Rydze ustalono również, że Polska otrzyma rekompensatę za wkład ziem polskich w budowanie gospodarki rosyjskiej w okresie rozbiorów, w wysokości 30 milionów rubli w złocie, oraz uzyska zwrot zrabowanych dóbr kultury, m.in. arrasów wawelskich, pomnika księcia Józefa Poniatowskiego autorstwa Bertela Thorvaldsena, widoków Warszawy Canaletta.

 

Podpisanie traktatu miało miejsce 18 marca 1921 o godz. 20:30 w pałacu Czarnogłowców w Rydze.

Traktat składał się z 26 artykułów.

Ze strony polskiej podpisy złożyli Jan Dąbski, Stanisław Kauzik, Edward Lechowicz, Henryk Strasburger i Leon Wasilewski. W imieniu Rosji Sowieckiej (oraz sowieckich republik Białorusi i Ukrainy) sygnowali dokument Adolf Joffe, Jakub Hanecki, Emanuel Kwiring, Jur Kociubiński i Leonid Oboleński. Traktat unormował stosunki między oboma państwami. Postanowienia (zwłaszcza dotyczące zobowiązań finansowych) nigdy nie zostały zrealizowane. Stan granic uznany w Rydze przetrwał  do września 1939 r.